14 مردادماه روز حقوق بشر اسلامي و كرامت انساني
#شفیعی مطهر
وَ لَقَد كَرَّمنا بَني آدَم وَ حَمَلناهُم فِي البَرِّ وَالبَحر وَ رَزَقناهُم مِنَ الطَّيّبات وَ فَضَّلناهُم عَلي كَثير مِمَّن خَلَقنا تَفضيلاً ( اسري ، ۷۰)
ما فرزندان آدم را بسيار گرامي داشتيم . آن ها را بر مركب هاي خشكي و دريا سوار كرديم و از هر غذاي لذيذ و پاكيزه ايشان را روزي داديم و بر بسياري از آفريدگان خود برتري و فضيلت بزرگ بخشيديم.
�دانلی� یکی از محققان حوزه حقوق بشر می گوید:
�حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، همگی از ایده کرامت ذاتی انسان ناشی می شوند�.
انسان اشرف مخلوقات و افضل موجودات است. خداوند در بين همه موجودات و مخلوقات تنها انسان را كرامت بخشيد و او را بر سرير سبز فضيلت نشانيد ؛ بنابراين انسان - بماهو انسان - كريم است. به ديگر سخن انسان فاقد كرامت انسان نيست !
كرامت انسان ايجاب مي كند كه او بر فراز رفيع ترين چكاد خلقت بايستد و شخصيت منحصر به فرد خود را ، خود بسازد . در ميان همه موجودات انسان تنها كسي است كه اين كرامت و عزّت و اختيار را يافته است كه مي تواند ابعاد وجودي خود را پي ريزي كند.
حفظ كرامت براي همه انسان ها ضروري و لازم است و براي مسلمانان ضروري ترين حق و لازم ترين وظيفه و تكليف است . انساني كه براي خود كرامت و عزّت قائل است و خود را كريم مي داند ، پيوسته مي كوشد تا آيينه دل خود را از زنگار هاي رذايل بزدايد و به آرايه هاي فضايل بيارايد.
امام علي (ع) مي فرمايند: مَن كَرُمَت عَلَيهِ نَفسَهُ هانَت عَلَيهِ شَهَواته .
كسي كه شخصيّت خود را گرامي بداند ، شهواتش را خوار و بي ارزش مي شمارد.
آن حضرت بر اين باور است كه هر كس شخصيت خود را گرامي بدارد ، آن را با پليدي گناه و معصيت نمي آلايد.
( مَن كَرُمَت عَلَيهِ نَفسَهُ لَم يُهِنها بِالمَعصيَه )
انسان شريف و كريم در نگاه امام علي (ع) كسي است كه نفس و شخصيت خود را از ذلّت ها و خواري ها تزكيه مي سازد.
( مَن شَرُفَت نَفسَهُ نَزَّهَها عَن ذِلَّه المَطالِب )
در مكتب حيات آفرين و عزّت بخش مولا (ع) به انسان كرامت باخته ، اميد خيري نيست.
( مَن هانَت عَلَيهِ نَفسَهُ فَلاتَرجُ خَيرَهُ )
امام هادي (ع) نيز توصيه مي فرمايند :
از شر و بدي انساني كه در نفس خود خواري و پستي احساس مي كند ، در امان نباشيد.
( مَن هانَت عَلَيهِ نَفسَهُ فَلا تَامَن شَرَّهُ )
" هيچ انسان سالمي تكبّر نمي ورزد و ستم نمي كند مگر به خاطر پستي و ذلّتي كه در شخصيت خود احساس مي كند. "
اين حقيقت ارزشمند روان شناسي را امام علي (ع) به وضوح و روشني بيان مي فرمايند:
" ما مِن رَجُل تَكَبََّر اَو تَجَبَّرَ اِلّا لِذِلّه وَجَدَها في نَفسِهِ "
شخصيت انسان از دو بُعد متضاد روحاني - جسماني ، خاكي - افلاكي و انساني - حيواني تكوين يافته است. آفريننده مهربان خود مي فرمايد:
انسان را از " حَمَاء مَسنون " و " صَلصال كَالفَخّار " يعني گِلِ خشكيده و لجن بدبو آفريدم ؛ سپس از روح خود در او دميدم :
" نَفَختُ فيهِ مِن روحي " .
بنابراين هر انسان حق و وظيفه دارد كه در تمام طول عمر خود پيوسته و هر لحظه مهم ترين دغدغه و اضطرابش اين باشد كه مبادا از " صراط " باريك تر از مو و تيزتر از شمشير طريق انساني بلغزد و در دوزخ حيوانيت و پستي سقوط كند.
بينش تربيتي اسلام بر اين روش تاكيد مي ورزد كه بدي انسان ها را هم با نيكي و احسان تلافي كنيد ؛ تا مبادا خصلت حيواني و نفساني او تحريك شود و دست به كنش ها و واكنش هايي بزند كه خلاف فطرت انساني اوست . بنابراين روش هاي تكريم شخصيت و تشديد محبت به همه انسان ها به ويژه نسبت به مربيان بسيار توصيه و تاكيد شده است.
امام علي (ع) مي فرمايند :
" عاتِب اَخاكَ بِالاِحسانِ اِلَيهِ وَاردُد شَرَهُ بِالاِنعامِ عَلَيهِ " ( بحار ، ج ۱۷)
برادرت را با نيكي كردن به او تنبيه كن و بدي او را با خوبي كردن به او دفع كن.
آن حضرت براي تحريك و ترغيب بعد انساني و تقويت روحيه فضيلت خواهي و ايثار گري حتي در دشمن ، شكرانه پيروزي بر دشمن را عفو و گذشت مي دانند.
" اِذا قَدَّرتَ عَلي عَدوِّكَ فَاجعَلِ العَفوَ شُكرا لِلقُدرَتِ عَلَيه "
پيامبر بزرگ رحمت و مبشّر ستُرگ فضيلت حضرت محمد (ص) بهترين مردم دنيا و آخرت را كسي مي داند كه داراي اين چهار خصلت و ويژگي باشد:
" اَلا اُخبِرُكُم بِخَيرِ خَلائِقِ دُنيا وَالآخِرَه؟ "
۱ - عفو كني كسي را كه به تو ستم كرده است .( اَلعَفوَ عَمَّن ظَلَمَكَ )
۲ - برقراري پيوند با كسي كه از تو بريده است.( وَ تَصِل مَن قَطَعَكَ )
۳ - نيكي كني با كسي كه به تو بدي كرده است. ( وَ الاِحسانِ اِلي مَن اَساءَ اِلَيكَ )
۴- و بخشش كني به كسي كه تو را محروم كرده است. ( وَ اِعطاءِ مَن حَرَمِكَ )
امام سجّاد (ع) ، چكاد انسانيت و محبت را تا آنجا رفعت مي بخشد و تا آنجا بر تربيت و سازندگي انسان ها ارج مي نهد كه براي ستمگر نيز حقي قائل مي شود ( البته در صورتي كه به اصلاح او بينجامد ) :
" حَقّ مَن ظَلَمَكَ اَن تَعفُوَ عَنهُ اِلّا اِذا عَلِمتَ اَن ذلِكَ يَضُرّ "
حق كسي كه به تو ستم كرده اين است كه او را ببخشي ، مگر اين كه بداني زيان دارد.
البته عفو و گذشت نسبت به ستمگر را مولا علي (ع) به خوبي تبيين مي كنند :
" اَلعَفوَ عَنِ المُقِرّ لا عَن المُصِرّ"
عفو كني كسي را كه به سِتمگري و ندامت خود اقرار دارد ، نه كسي كه همچنان در ستم كردن اصرار مي ورزد.
همين حقيقت هستي را قرآن كريم در زيباترين تعبير و رساترين تفسير بيان مي فرمايد:
" اِدفَع بِالَّتي هِيَ اَحسَن فَاِذَاالَّذي بَينَكَ وَ بَينَهُ عَداوَه كَاَنَّهُ وَليّ حَميم "
بدي ها را با نيكي و احسان دفع كن . در اين صورت بين تو و كسي كه با تو دشمني دارد ، دوستي گرم و صميمي برقرار مي شود.
هر انسان به طور اعم و هر مسلمان به طور اخص بايد با تمسك و توسل به تكريم شخصيت خود و ديگران بكوشد تا از وجود خود و ديگران ، شخصيت هايي بزرگوار ، ايثارگر و كريم نسازد.
امام علي (ع) در رهنمود تربيتي ارزنده خود مي فرمايند :
" وَ اَكرِم نَفسَكَ عَن كُلِّ دَنيَّه وَ اِن ساقَتكَ اِلَي الرَّغايِب فاَنَّكَ لَن تَعتاضَ بِما تبدل مِن نَفسِكَ عِوَضاً " ( نهج البلاغه)
نفس خود را گرامي بدار از اين كه مبادا دچار پستي ها شود ؛ زيرا تو اگر از نفس خود چيزي را از دست دادي ، چيزي جاي او را نمي تواند پر كند.
در همين زمينه از حضرت امام سجاد (ع) مي پرسند : "من اعظم الناس خطرا ؟ " چه كسي با عظمت ترين انسان هاست ؟ مي فرمايند :
" مَن لَم يَرَ الدُّنيا خَطَرًا لِنَفسَه."
كسي كه تمام دنيا را با خودش برابر نمي كند . ( تحف العقول ، ص ۲۰۰)
شايسته است ما مسلمانان ، همه انسان ها و شهروندان جامعه را قدر بدانيم و در عرصه ارزش ها بر صدر بنشانيم.
کانال رسمی تلگرام گاه گویه های مطهر
نظرات شما عزیزان:
موضوعات مرتبط: مقالات
تبادل
لینک هوشمند
برای تبادل
لینک ابتدا ما
را با عنوان
وب نامه شفیعی
مطهر و
آدرس
modara.LoxBlog.ir
لینک
نمایید سپس
مشخصات لینک
خود را در زیر
نوشته . در صورت
وجود لینک ما در
سایت شما
لینکتان به طور
خودکار در سایت
ما قرار میگیرد.